Internationale Vrouwendag in de Verenigde Staten
“Van arbeidersprotest tot intersectioneel feminisme”
De oorsprong van Internationale Vrouwendag
Weinigen weten dat de wortels van Internationale Vrouwendag mede in de Verenigde Staten liggen. In 1908 gingen duizenden textielarbeidsters in New York de straat op om betere arbeidsomstandigheden, kortere werktijden en stemrecht te eisen. Het jaar daarop organiseerde de Socialistische Partij van Amerika de eerste officiële “National Women’s Day” op 28 februari 1909.
Toen Clara Zetkin in 1910 op de internationale socialistische vrouwenconferentie in Kopenhagen voorstelde om een Internationale Vrouwendag te organiseren, verwees zij nadrukkelijk naar de Amerikaanse acties. In die zin is de Amerikaanse arbeidersbeweging een van de bakermatten van 8 maart.
Vandaag de dag is Internationale Vrouwendag in de VS echter geen officiële feestdag, maar het wordt breed erkend en benut als actie- en campagnedag.
Thema’s en campagnes
In de Verenigde Staten draait Vrouwendag rond een breed scala aan onderwerpen, afhankelijk van de organiserende groepen. Belangrijke thema’s zijn:
Loonkloof en werkrechten: vrouwen verdienen gemiddeld 82 cent per dollar van hun mannelijke collega’s; voor Afro-Amerikaanse en Latijns-Amerikaanse vrouwen ligt dit nog lager.
Reproductieve rechten: sinds de afschaffing van Roe v. Wade in 2022 staat abortusrecht centraal in talloze Vrouwendagprotesten.
Geweld tegen vrouwen: met name partnergeweld en femicide zijn blijvende strijdpunten.
Immigratie en vrouwenrechten: migrantenarbeidsters en huishoudelijk personeel vragen aandacht voor hun vaak precaire positie.
Politieke vertegenwoordiging: meer vrouwen in lokale en nationale politiek, vooral na de historische verkiezing van Kamala Harris als eerste vrouwelijke vicepresident.
Op 8 maart vinden in tientallen steden marsen, conferenties en online campagnes plaats, georganiseerd door een mix van vakbonden, NGO’s, universiteiten en grassroots-bewegingen.
De Women’s March en de erfenis ervan
Sinds de massale Women’s March van 21 januari 2017, de grootste eendaagse protestmars in de Amerikaanse geschiedenis, gehouden na de inauguratie van Donald Trump, heeft Vrouwendag in de VS een extra impuls gekregen. De Women’s March-organisatie blijft rond 8 maart grote campagnes voeren, vaak gericht op stemrecht, reproductieve rechten en anti-racisme.
Hoewel de Women’s March zelf te maken kreeg met interne verdeeldheid en kritiek, heeft het wel de toon gezet: Vrouwendag is in de VS vooral een moment van politieke mobilisatie.
Intersectioneel feminisme
Een opvallend kenmerk van de Amerikaanse Vrouwendag is de nadruk op intersectionaliteit. Activisten zoals Kimberlé Crenshaw (die het begrip intersectionality introduceerde) benadrukken dat gender niet los gezien kan worden van ras, klasse, seksuele oriëntatie of migratiestatus.
Daarom zien we op 8 maart vaak coalities van uiteenlopende groepen: Afro-Amerikaanse feministen, Latinas, Asian-American vrouwen, inheemse bewegingen, queer- en transorganisaties, klimaatactivisten en vakbonden.
Dit maakt de Amerikaanse viering veelzijdig en complex, maar ook krachtig en inclusief.
Educatie en bewustwording
Op universiteiten en scholen is 8 maart een kans voor workshops, gastcolleges en culturele evenementen. Veel instellingen gebruiken de dag om het bredere Women’s History Month (maart) te markeren. Tijdens deze maand wordt landelijk aandacht besteed aan historische en hedendaagse bijdragen van vrouwen, met tentoonstellingen, documentaires en lesprogramma’s.
Musea, zoals het National Women’s History Museum, organiseren speciale programma’s die aansluiten bij 8 maart. Ook bibliotheken en lokale gemeenschappen zetten de dag in om verhalen van vrouwen zichtbaar te maken.
Een stem uit de VS
“Voor ons is Internationale Vrouwendag niet alleen een herinnering aan wat we al hebben bereikt, maar vooral een oproep om te blijven vechten. Van het kiesrecht tot reproductieve rechten: niets is ons zomaar gegeven.”
– Gloria, activiste in Washington D.C.
Wat kunnen wij leren?
De Verenigde Staten laten zien hoe oude arbeidersstrijd en nieuw feminisme elkaar kunnen versterken. Vrouwendag is hier niet alleen een herinnering aan de geschiedenis, maar ook een hedendaagse motor voor verandering. De kracht van coalities en intersectioneel denken biedt inspiratie voor andere landen: emancipatie kan alleen duurzaam zijn als álle vrouwen worden gezien en gehoord.
📚 Meer lezen: National Women’s History Museum
