Femicide ontleed: wat we moeten weten over de 5 typen daders
Het is een pijnlijk feit: gemiddeld wordt in Nederland elke acht dagen een vrouw vermoord, vaak door een (ex-)partner. Toch noemen we dat zelden bij de naam. Femicide – het doden van een vrouw omdat ze een vrouw is – blijft onderbelicht in media, beleid en strafrecht. Gelukkig komt daar langzaam verandering in. Pointer onderzocht 117 zaken tussen 2019 en 2023 en bracht vijf typen vrouwenmoordenaars in kaart. Een belangrijke stap, maar hoe steekhoudend zijn deze indelingen? En wat kunnen we ermee in de strijd tegen geweld? Onder het motto van Internationale Vrouwendag 2026 – #NietMijnRecht – duiken we dieper in de materie.
De 5 typen volgens Pointer
Pointer analyseerde 117 rechtszaken en verdeelde de daders in vijf categorieën:
De controlerende dader – verliest controle wanneer de vrouw weg wil.
De afhankelijke dader – is bang de vrouw te verliezen en zichzelf niet staande te houden.
De impulsieve dader – handelt zonder vooropgezet plan, vaak in een ruzie.
De ontspoorde dader – heeft psychische problemen en leeft vaak in isolement.
De berekenende dader – handelt met voorbedachte rade, vaak uit wraak of financieel gewin.
Is deze indeling terecht?
Op het eerste gezicht helpt deze indeling om beter te begrijpen dat femicide niet één profiel kent. Toch is het belangrijk kritisch te blijven. Veel van deze typen overlappen: controle kan samengaan met afhankelijkheid, impulsiviteit kan het gevolg zijn van psychische problemen. De grens tussen categorieën is dun, en dat maakt het lastig om in de praktijk met zulke typen te werken.
Daarbij moeten we ook oppassen dat we het geweld niet psychologiseren of individualiseren. Niet elk motief is een persoonlijk drama. Femicide is vaak het eindpunt van structureel geweld, gedreven door diepgewortelde ongelijkheid en machtsverhoudingen. De oorzaak ligt dus niet alleen in de psyche van de dader, maar ook in een cultuur die mannelijk bezit van vrouwen normaliseert.
Wat zeggen deze types over onze aanpak?
De indeling van Pointer is vooral nuttig voor professionals: hulpverlening, politie, rechters. Het helpt signalen eerder te herkennen en patronen te doorbreken. Als een dader sterk controlerend gedrag vertoont, moet alarmfase rood ingaan zodra de vrouw probeert te vertrekken. Bij een afhankelijke dader is preventieve begeleiding cruciaal. Maar dat vraagt training, aandacht en capaciteit – die nu vaak ontbreken.
Belangrijker nog is dat dit soort inzichten worden meegenomen in beleid. Bij #NietMijnRecht pleiten we voor structurele veranderingen: betere databewaking, betere registratie van femicide, snellere beschermingsmaatregelen voor vrouwen in risicovolle situaties.
Van herkennen naar handelen
Het benoemen van typen daders is pas het begin. Het echte werk begint bij preventie: gendergelijkheid in opvoeding, betere seksuele vorming, vroegsignalering op scholen en huisartsniveau, en een rechtssysteem dat vrouwen gelooft én beschermt.
We mogen nooit vergeten: femicide is zelden een verrassing. Vaak zijn er vele signalen vooraf – stalking, dreiging, eerdere geweldsincidenten – die genegeerd worden. En dat is onaanvaardbaar. Want als samenleving kunnen we niet blijven toekijken. Zoals het thema van 2026 al zegt: #NietMijnRecht. Geweld tegen vrouwen is geen recht van mannen, geen onvermijdelijkheid, geen privézaak.
Het is een maatschappelijk onrecht waar we allemaal iets aan moeten doen.
In een volgend blog gaan we in op hoe je als buur, vriend(in), collega of hulpverlener signalen kunt herkennen – en durven handelen.
