Emotioneel geweld: de onzichtbare littekens

Als we het hebben over geweld in relaties, denken de meeste mensen direct aan fysiek geweld. Maar er is een andere kant die minstens zo verwoestend kan zijn: emotioneel geweld. Het zijn de kleine steken, de woorden die blijven hangen, het structurele gevoel dat je niet serieus wordt genomen.

Ik schrijf dit blog anoniem, omdat het gaat om de ervaring, niet om de persoon. Wat ik meemaak, maken helaas zóveel vrouwen (en ook mannen) mee. En juist daarom wil ik er woorden aan geven.

Het besluit dat nooit een besluit werd

Afgelopen zomer maakte mijn partner bekend dat hij wilde stoppen met onze relatie. Dat is natuurlijk heftig, maar ergens ook duidelijk: dan kun je allebei verder. Alleen… er gebeurde niets. Geen actie, geen gesprek over praktische zaken, geen vervolgstappen. In plaats daarvan deed hij na verloop van tijd alsof er niets gezegd was. Voor mij voelde dat als een vorm van gaslighting: jouw werkelijkheid wordt ontkend, en je blijft achter in verwarring.

Kleineren in kleine opmerkingen

Emotioneel geweld is vaak subtiel. Het komt in rotopmerkingen die ogenschijnlijk onschuldig lijken, maar keer op keer iets van je eigenwaarde afbreken.
Een voorbeeld: ik belde eens om te vragen hoe laat een gesprek gepland stond. Het antwoord: “Zorg nou eens dat je je boel op orde hebt.” Geen hulp, geen begrip, maar een aanval op mijn persoon.
Een ander moment: ik vertelde blij dat ik misschien meer zou gaan verdienen. Het enige dat ik terugkreeg was: “Tja, als je meer gaat verdienen, moet je ook meer belasting betalen.” Elke kans op trots of blijdschap werd zo direct de grond in geboord.

Het wegwuiven van wat mij raakt

Wat mij drijft, is maatschappelijke betrokkenheid. Ik schrijf, ik onderzoek, ik spreek me uit,  vaak over thema’s zoals geweld tegen vrouwen en femicide. Maar in plaats van steun of interesse, kreeg ik vaak irritatie terug. “Moet het daar nu weer over gaan?” of diepe zuchten als ik achter mijn computer zat te werken. Alsof mijn inzet niet waardevol is, maar vooral lastig.

Schuld en verantwoordelijkheid

Wat ook veel voorkomt in relaties met emotioneel geweld: de schuld wordt steeds bij jou gelegd. Als het niet gezellig is, komt dat omdat jij ‘moeilijk doet’. Als er spanning is, dan ligt dat zogenaamd aan jouw vragen of je behoefte om dingen uit te praten. Het is een patroon waarbij de ander geen verantwoordelijkheid neemt en jij voortdurend het gevoel krijgt dat je tekortschiet.

De eenzaamheid van onbegrip

Wat dit extra moeilijk maakt, is het onbegrip uit mijn eigen omgeving. Mijn familie ziet hem graag blijven en doet soms lacherig over de problemen die ik aankaart. In plaats van erkenning krijg ik adviezen die voelen als een extra last: dat ik me anders moet kleden, dat ik mijn mond moet houden, dat ik me maar moet aanpassen. Daarmee wordt de pijn nog groter  want als zelfs de mensen die dichtbij je staan je niet steunen, voel je je nóg meer alleen.

Geen blauwe plekken, wel littekens

Het lastige van emotioneel geweld is dat het vaak niet zichtbaar is voor de buitenwereld. Er zijn geen blauwe plekken om te laten zien. Maar de littekens zitten van binnen: in je zelfvertrouwen, in je gevoel van veiligheid, in de manier waarop je nog durft te dromen over de toekomst.

Juist daarom is het belangrijk dat we dit blijven benoemen. Emotioneel geweld is echt. Het ondermijnt, het intimideert, het maakt klein. En het is onderdeel van de bredere problematiek van onveiligheid in relaties  een probleem dat veel groter is dan we vaak willen toegeven.

Waarom ik dit deel

Ik deel dit verhaal niet om medelijden te krijgen of om met vingers te wijzen. Ik deel het omdat stilte het probleem in stand houdt. Omdat er misschien iemand meeleest die denkt: dit herken ik, ik ben niet de enige.
Want je bent niet alleen. En je verdient een relatie waarin je wél gezien, gehoord en gesteund wordt.

Anoniem