Internationale Vrouwendag in Afghanistan
“De stem van vrouwen klinkt, zelfs in stilte”
Vrouwendag zonder vrijheid
Op veel plekken ter wereld is Internationale Vrouwendag een dag van luid protest, openbare marsen en collectieve viering. Maar in Afghanistan is het vieren van 8 maart een daad van persoonlijk en politiek verzet – vaak in het geheim en met gevaar voor eigen leven. Sinds de Taliban in augustus 2021 opnieuw aan de macht kwamen, zijn de rechten en vrijheden van vrouwen systematisch ontmanteld.
Toch zwijgen Afghaanse vrouwen niet. Juist op 8 maart – hoe gevaarlijk ook – laten zij op talloze manieren hun stem horen: via kleine bijeenkomsten, geheime scholingsprogramma’s, sociale media of symbolische handelingen zoals het dragen van felle kleuren of het branden van kaarsen.
Achteruitgang van vrouwenrechten sinds 2021
De situatie in Afghanistan is schrijnend. Sinds de machtsgreep van de Taliban zijn vrouwen bijna volledig uit het publieke leven geweerd:
- Meisjes mogen na groep 6 niet meer naar school.
- Universiteiten zijn gesloten voor vrouwen.
- Vrouwen mogen niet meer werken bij de overheid en de meeste NGO’s.
- Reizen zonder mannelijke voogd (mahram) is verboden.
- Vrouwen mogen niet naar parken, sportscholen of badhuizen.
De Taliban zeggen dat ze “de vrouwenrechten respecteren binnen de islamitische kaders”, maar mensenrechtenorganisaties spreken van gender-apartheid.
Stil protest en digitale moed
Hoewel fysieke protesten worden neergeslagen, komen vrouwen nog altijd in actie. Kleine groepen dappere vrouwen in Kabul, Herat en Mazar-e-Sharif gingen ook in 2023 en 2024 op 8 maart de straat op – soms met een spandoek, soms slechts met lege handen en een blinddoek.
Daarnaast ontstaan er steeds meer online protestbewegingen, zoals:
- #LetAfghanGirlsLearn
- #AfghanWomenVoices
- @afghanwomenstrong (Instagram-account dat verhalen deelt van vrouwen in ballingschap)
In de Afghaanse diaspora, zoals in Nederland, Duitsland en Canada, organiseren exil-vrouwen protestmarsen, kunstexposities en herdenkingsmomenten. Zij geven door wat in eigen land niet meer gezegd mag worden.
“Wij vieren Vrouwendag niet met bloemen, maar met moed. Elke dag dat wij blijven leren, blijven schrijven, blijven hopen – is een overwinning.”
– Amina, docent in een geheime meisjesschool in Herat
Geheime scholen en ondergrondse netwerken
Een indrukwekkend aspect van het Afghaanse verzet zijn de geheime meisjesscholen, opgezet in woonkamers, kelders en moskeeën. Vrouwen riskeren arrestatie of geweld, maar blijven lesgeven in rekenen, taal, Engels en burgerschap. Sommige NGO’s ondersteunen deze netwerken discreet met boeken, lesmateriaal en digitale tools.
Beeldmateriaal
📺 Aanbevolen video’s:
- Afghan women protest Taliban restrictions – BBC News
- Secret schools for Afghan girls – Channel 4
- Afghan women’s message to the world on 8 March – Al Jazeera
Wat kunnen wij leren?
Internationale Vrouwendag in Afghanistan herinnert ons eraan dat vrijheid nooit vanzelfsprekend is. Waar wij demonstreren met borden en hashtags, doen Afghaanse vrouwen dat met schriften, kaarsen en fluisterende stemmen. Juist op 8 maart verdienen zij onze aandacht, solidariteit en actie. Internationale Vrouwendag is niet pas écht internationaal als we ook luisteren naar de stemmen die onderdrukt worden.
