In deze serie nemen we je mee over de grens: van de straten van Paramaribo tot de pleinen van Islamabad. Wat betekent 8 maart voor vrouwen wereldwijd? Hoe wordt het gevierd? Welke strijdpunten zijn actueel – en wat kunnen wij daarvan leren? Deze blogs worden niet alleen gelezen, maar ook bewaard. Ze maken deel uit van het digitale erfgoed van Nederland, gearchiveerd door de Koninklijke Bibliotheek. Daarmee is deze serie niet alleen voor vandaag – maar ook voor morgen.
Internationale Vrouwendag in Oekraïne
“Tussen oorlog, traditie en vrouwenkracht”
Hoe wordt Internationale Vrouwendag in Oekraïne gevierd?
Oekraïne heeft een lange traditie van het vieren van Internationale Vrouwendag op 8 maart. Tot voor kort was het zelfs een officiële vrije dag. Oorspronkelijk was het – zoals in veel post-Sovjetlanden – een dag waarop vrouwen bloemen en cadeaus kregen, vergelijkbaar met Moederdag. Maar sinds de onafhankelijkheid in 1991 én zeker sinds het uitbreken van de oorlog in 2014 (en opnieuw in 2022) is de betekenis van Vrouwendag aan het verschuiven: van een symbolische feestdag naar een dag van erkenning en strijd.
Tegenwoordig wordt 8 maart in Oekraïne steeds vaker aangegrepen om vrouwelijke kracht, overleving en bijdragen aan de samenleving en het leger te eren.
Thema’s en uitdagingen
De Russische invasie in 2022 heeft alles veranderd. Duizenden Oekraïense vrouwen dienen actief in het leger of vrijwilligersorganisaties, werken als artsen, onderwijzers, hulpverleners of zijn gevlucht naar andere landen. Tegelijkertijd zijn vrouwen kwetsbaarder geworden voor:
Gendergerelateerd geweld en seksueel geweld in oorlogstijd
Discriminatie binnen het leger en hulpstructuren
Toenemende economische ongelijkheid
Traditionele rolpatronen die moeilijk te doorbreken zijn
Vrouwendag is dan ook steeds vaker een politiek moment geworden – waarin vrouwen vragen om gelijk loon, gelijke waardering, bescherming en zeggenschap in wederopbouw.
Een land in transitie
De Oekraïense feministische beweging is klein, maar groeiend. In Kyiv, Lviv en andere steden worden sinds 2010 Vrouwendagmarsen en straatprotesten georganiseerd door feministische groepen zoals FemSolution en Bilkis. In 2023 werd de mars in Kyiv afgelast wegens de oorlogsdreiging, maar online en in de diaspora ging het activisme door.
“Onze vrouwen zijn niet alleen slachtoffers van oorlog – ze zijn leiders, strijders, moeders én vakvrouwen. Internationale Vrouwendag gaat over erkenning van die volledige identiteit.”
– Olha, feminist en NGO-werker in Lviv
Feminisme versus Sovjet-erfenis
Veel Oekraïners zien 8 maart nog als een overblijfsel van het Sovjetverleden. De overheid discussieert al jaren over het afschaffen van de officiële status. Feministische groepen zijn hier niet altijd blij mee: zij willen juist de dag herwaarderen als emancipatiemoment, niet als commerciële vrouwenbloemendag.
De Oekraïense overheid overweegt bovendien een nieuwe “Dag van de Moedige Vrouw” te introduceren – een alternatief dat de vrouwelijke inzet in oorlogstijd beter zou weerspiegelen.
Wat kunnen wij leren?
In Oekraïne zien we hoe Internationale Vrouwendag zijn ware kracht toont: als dag van erkenning, herdefiniëring en strijd. Niet alleen voor rechten op papier, maar voor het recht om te bestaan, te leiden, en een rol te spelen in de wederopbouw van een land. De Oekraïense vrouw is niet alleen slachtoffer, maar ook motor van verandering.
